Zarys historii obszaru gminy Police

MIASTO POLICE

Najstarsze ślady osadnictwa w rejonie Polic, w postaci krzemiennych okazów broni i narzędzi odnalezione zostały w rejonie Jeziora Świdwie - obecnie datowane są na okres około 8000 lat p.n.e. Inne udokumentowane archeologicznie ślady ludzkiej działalności na ziemi polickiej datowane są na okres pomiędzy latami 2300-2100 p.n.e. Dotyczą one znalezisk reprezentujących najstarszą fazę kultury ceramiki sznurowej. Znaleziska te pochodzą z terenu wzniesienia w Mścięcinie, gdzie odkryto również pozostałości wczesnośredniowiecznego grodu, który swój największy rozkwit przeżywał w IX-XI w. n.e.

Gród zlokalizowany pomiędzy dzisiejszymi ulicami: Asfaltową i Dębową, miał znaczny wpływ na powstanie Polic, początkowo jako niewielkiej wsi, z czasem powiększającej się do skali małego miasta. Proces przesiedlania się ludności grodu mścięcińskiego w rejon rynku staromiejskiego późniejszych Polic rozpoczął się już w XII w. Wzmianki w źródłach historycznych, potwierdzają istnienie Polic jako wsi w latach 1243-1259. W 1260 r. książę pomorski Barnim I nadał wsi Police prawa miejskie na prawie magdeburskim. Z 1269 r. pochodzą wzmianki o polickim kościele farnym p.w. NMP. Przejście Polic pod zwierzchnictwo Szczecina już w 1321 r., zahamowało na długie wieki ich rozwój jako niezależnego ośrodka miejskiego.

Kolejnym istotnym wydarzeniem w historii Polic było osiedlenie się w Jasienicy w drugiej poł. XIII w. zakonu augustianów. Przez niemal trzy wieki istnienia klasztor jasienicki miał zapewne znaczny wpływ na rozwój Polic i okolicznych wsi. W okresie XIV-XV w. Police były niewielką osadą miejską liczącą ok. 500 mieszkańców, pozbawioną niestety prawa budowy miejskich murów obronnych oraz dużego portu rzecznego. Pomimo ograniczeń narzuconych przez szczecinian, miasto rozwijało się, o czym świadczy sporządzenie w 1510 r. „Księgi ławniczej”, określającej obowiązki i prawa mieszczan polickich. Częste pożary zabudowy miast w okresie średniowiecza, nie ominęły też Polic, także w okresie nowożytnym – odnotowano je w latach 1510, 1540, 1596, 1603, 1650 i 1735. W latach 1618-1648, w czasie działań wojny trzydziestoletniej miasto było wielokrotnie plądrowane. Police były również grabione i dewastowane przez wojska stron walczących w konflikcie brandenbursko-szwedzkim w latach 1676-1677 oraz w wojnie północnej w latach 1700-1720. Uzależnienie Polic od Szczecina trwało aż do roku 1808, kiedy to Police stały się ponowie niezależnym ośrodkiem miejskim. Dzięki temu w XIX w. nastąpiło znaczne ożywienie rzemiosła i rozwój miasta. W 1821 r. Police uzyskały regularne połączenie żeglugowe ze Szczecinem i Świnoujściem. W 1854 r. uruchomiono regularne połączenie omnibusowe ze Szczecinem, a w 1898 r. połączenie kolejowe. W ciągu XIX w. liczba ludności Polic sukcesywnie wzrastała: z 1424 osób w 1812 r., poprzez 2465 osób w 1857, aż do 4415 osób w 1900 r. Efektem rozwoju miasta były nowe budowle użytku publicznego: szpital, duży gmach szkoły podstawowej, ewangelickie seminarium nauczycielskie, nowy kościół farny. W 1906 r. oddano do użytku nowy ratusz miejski; modernizowano oraz budowano nowoczesną infrastrukturę miejską.

Dalszy rozwój Polic w I połowie XX w. spowodował zmianę charakteru miasta i jego okolic z rolniczego na przemysłowo-rolniczy. Tendencja ta została umocniona przez podjęcie w 1938 r. decyzji o budowie w Policach wielkiej fabryki benzyny syntetycznej. Zakład przemysłowy zajmujący ok. 1500 ha powierzchni odmienił całkowicie oblicze miasta. 15 października 1939 r. Police wraz z gminami wiejskimi: Mścięcinem, Siedlicami, Przęsocinem i częścią Pilchowa, ponowie stały się zależne od Szczecina, w związku z włączeniem ich w granice „Wielkiego Szczecina”.

W czasie II wojny światowej na terenie Polic istniały niemieckie obozy przeznaczone do przetrzymywania ludzi. Cztery obozy pracy, dwa obozy karne, oraz filie obozów koncentracyjnych - Stutthof oraz Ravensbrϋck. Lokalizacja obozów w Policach była związana z funkcjonowaniem potężnego zakładu chemicznego, w którym przede wszystkim wytwarzano syntetyczną benzynę na potrzeby armii niemieckiej. Budowę tej fabryki rozpoczęto w 1937 r. Więźniowie byli w niej wykorzystywani zarówno do rozbudowy jak i procesu produkcji. Jednorazowo pracowało tu około 30 tysięcy więźniów z kilku krajów Europy. Szacuje się, że zginęło w nich około 13 tysięcy osób. W latach 1944-1945 w związku z licznymi alianckimi bombardowaniami fabryki benzyny syntetycznej – obiektu o wyjątkowym znaczeniu strategicznym, Police zostały w dużym stopniu zniszczone. Po zakończeniu II wojny światowej miasto zostało przekazane polskiej administracji cywilnej i 4 października 1946 r. rozpoczęto odbudowę ze zniszczeń wojennych. W 1955 r. miasto liczyło już ok. 5000 mieszkańców, wśród których znajdowała się stosunkowo liczna grupa uchodźców z Grecji i Macedonii. W latach 60-tych XX w. rozpoczęto budowę Zakładów Chemicznych, które nadal są jednym z największych zakładów przemysłowych na terenie województwa zachodniopomorskiego i odgrywają ogromną rolę w życiu Polic. W granice miasta włączone zostały wsie Jasienica i Mścięcino. Obecnie na terenie Polic zamieszkuje ponad 35 000 osób.

TERENY WIEJSKIE

Pierwotne osady wiejskie powstały w XIII-XIV w., głównie w południowej części Puszczy Wkrzańskiej oraz wzdłuż dolnego biegu Odry. Wśród nich wymienić należy: Jasienicę, Mścięcino, Pilchowo, Przęsocin, Tanowo, Tatynię, Trzebież, Trzeszczyn. W drugiej połowie XVIII, w związku z planowym procesem kolonizacji za czasów panowania Fryderyka II, na terenie obecnej gminy Police założono kilkanaście osad, wykorzystując tereny łąkowe: Dębostrów, Niekłończyca, Uniemyśl, oraz leśne: Bartoszewo, Drogoradz, Karpin, Kołpin, Stare Leśno, Siedlice. W drugiej połowie XIX w. powstało kilka leśniczówek, głównie o jednodworczej formie – np. Dobieszczyn, Podbrzezie, Poddymin oraz założeń folwarcznych – Leśno Górne, Węgornik, Zalesie. Najmłodszą wsią było Wieńkowo założone na początku XX w.. W związku z przekształceniami Polic i Szczecina po II wojnie światowej, wsie w południowej części gminy przybrały charakter dzielnic podmiejskich – jak Pilchowo, Tanowo, Przęsocin, natomiast część wsi wokół miasta Police zostały włączone do miasta - jak Mścięcino, Jasienica, Kołpin.